6. marca przypada Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Został on ustanowiony 10 maja 2012 r. decyzją Parlamentu Europejskiego z inicjatywy włoskiego Komitetu Światowego Ogrodu Sprawiedliwych – Gariwo i wspomina osoby, które ratowały Żydów w czasie Holocaustu.
Dlaczego 6 marca?
Jest to rocznica śmierci polskiego Żyda - Mosze Bejskiego, który zainicjował stworzenie Ogrodów Sprawiedliwych w Jerozolimie, a także był współtwórcą definicji „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata".
W zbiorach Muzeum Okręgowego w Lesznie znajduje się dyplom i medal Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata przyznany Władysławowi Jezierskiemu i jego rodzicom.
Zgodę na przyznanie medalu wydano w 1967 roku, prawdopodobnie z powodów politycznych (wojna arabsko-izraelska) i zerwanie stosunków dyplomatycznych PRL - Izrael uroczystość została odroczona. Ostatecznie odznaczenie wręczono 02.06.1993 r., w ówczesnym Dziale Judaistycznym Muzeum Okręgowego w Lesznie (dawny dom przedpogrzebowy). Medal i dyplom wręczył attaché kulturalny ambasady Izraela w Polsce Ami Mehl. Nagrodę odebrała wdowa po Władysławie Jezierskim juniorze Janina Jezierska.
Fot. 1 Tablica polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata w Yad VaShem, źródło zdjęcia: https://collections.yadvashem.org/en/righteous/4039682
Fot. 2 Jezierski, Panorama Leszczyńska, 27.06.1993r. s.9
Fot. 3 Dyplom honorowy Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie, 1991, MLJ 75.
Fot. 4, Fot. 5, Fot. 6 Medal Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie, 1991, MLJ 75.
Nathan Karp; Izrael, Yad Vashem, Jerozolima, 1991 r.;miedz-nikiel; sr. 6 cm; Muzeum Okręgowe w Lesznie; MLJ75
Rodzina Jezierskich uratowała dwie osoby - Abrama Szajnera i Arie Lustgarten (ur. 04.04.1924, Ostrowice).
Oto historia ich ocalenia.
W lipcu 1944 r. z obozu pracy w Starachowicach w powiecie kieleckim, uciekł Abram Szajner. Po dotarciu do pobliskiego lasu Szajner spotkał się z uciekającym już z obozu Arie Lustgartenem i obaj ukryli się w lesie. Początkowo obaj żydowscy uciekinierzy próbowali znaleźć schronienie w jednej z pobliskich wsi, ale gdy to się nie powiodło, wrócili do swojej kryjówki w lesie. Jednak wraz z nadejściem zimy Szajner zachorował. Kiedy wydawało się, że wszystko już stracone, uchodźcy spotkali Mariana Jeziorskiego, który zabrał ich do domu swoich rodziców - Władysława i Anny Jeziorskich, mieszkających z drugim synem, Władysławem, we wsi Wierzbnik w powiecie kieleckim. Mimo niebezpieczeństwa Jeziorscy przyjęli ich i urządzili im kryjówkę w oficynie na terenie swojego gospodarstwa, gdzie czuwali nad ich bezpieczeństwem i zaspokajali ich potrzeby. Lustgarten przebywał u Jeziorskich do wyzwolenia tych terenów przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 r. Po tym, jak Szajner wyzdrowiał, opuścił Jeziorskich, by wstąpić do miejscowych partyzantów Armii Ludowej, z którymi przebywał do wyzwolenia. Po wojnie Szajner wyemigrował do Izraela, a Lustgarten do Kolumbii. Obaj utrzymywali kontakt z Marianem i Władysławem.
18 lipca 1967 r. Yad Vashem uznał Annę i Władysława Jeziorskich oraz ich syna Mariana za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, a 4 czerwca 1989 r. również Władysława Jeziorskiego (syna).
Źródło: https://collections.yadvashem.org/en/righteous/4039682
Tak z kolei opowiada historię swojego dziadka Arie Lustgartena wnuk - Carlos Bigio:
"Mój dziadek Arie i jego brat Moniek mieszkali w Ostrowcu i jako jedyni ocaleli z ośmioosobowej rodziny. Reszta została zamordowana przez nazistów podczas Holokaustu.
Arie uciekł z obozu koncentracyjnego, wstąpił do polskich partyzantów, a potem przetrwał do końca wojny udając chrześcijanina, ukrywając się w wiejskim domu. Następnie trenował we Włoszech i walczył w wojnie o niepodległość, aby stworzyć państwo Izrael.
[Bracia ](...) o tym, że żyją, dowiedzieli się dopiero wtedy, gdy oboje wysłali list do ciotki w Tel Awiwie.Spotkali się 10 lat później w Barranquilla w Kolumbii i rozpoczęli nowe życie, założyli rodzinę, pomagali lokalnej społeczności i do dziś są znani przez wszystkich w mieście."
Źródło: https://jewsofostrowiec.com/lustgarten-family/
Fot. 7 Zieloną strzałką wskazany jest Arie Lustgarten. Dolne zdjęcie zrobione około 1955 roku w Barranquilla (Kolumbia), źródło: https://jewsofostrowiec.com/lustgarten-family/
