Muzeum Okręgowe w Lesznie wzbogaciło się o kolejny cenny druk, będący przejawem świetności miasta w pierwszej połowie XVII wieku. Jest to poemat historyczny pt. Władysław IV... autorstwa Samuela ze Skrzypny Twardowskiego, wydrukowany w leszczyńskiej drukarni Daniela Vettera w 1650 roku. Dzieło zadedykowane zostało królowi Janowi Kazimierzowi i właścicielowi Leszna, Bogusławowi Leszczyńskiemu. Egzemplarz, który nabyło Muzeum pochodzi z drugiego wydania; pierwsze miało miejsce w 1649 roku.
Jest to obszerny tom liczący ponad 280 stron formatu zbliżonego do A4, opisujący dokonania wojenne Władysława IV. Dzieło to cieszyło się znacznym zainteresowaniem współczesnych, o czym świadczy wznowienie dzieła po roku od pierwszego wydania. Do popularności poematu przyczynił się również skandal dyplomatyczny, do jakiego doszło w 1650 roku w Warszawie podczas pobytu w stolicy poselstwa państwa moskiewskiego. Oburzenie posłów wywołały sformułowania, które miały – w opinii posłów – zniesławiać cara i państwo moskiewskie. Cała sprawa zakończyła się publicznym spaleniem kilkunastu inkryminowanych kart, choć domagano się kary śmierci dla autora i drukarza.
Dla Leszna utwór ten ma jednak wielką wartość z innych przyczyn. Jest przede wszystkim dziełem, które opuściło drukarnię Daniela Vettera, obecną w Lesznie w latach ok. 1629–1656. Władysław IV wydany został z użyciem licznych winiet i ozdobnych listw oraz bogato sztychowaną kartą tytułową. W wydaniu z 1650 roku kartę tytułową tworzy dekoracyjny drzeworyt będący kompozycją wieńca laurowego ozdobionego kwieciem z owalnym polem przeznaczonym na tytuł. U dołu frontispisu znajduje się najcenniejszy element tego druku – najstarsza panorama Leszna, wydrukowana po raz pierwszy w 1643 roku w pierwszej edycji poematu Pałac Leszczyński tego samego autora.
Samuel Twardowski (ur. między 1595–1600, zm. 1660) – wybitny poeta polskiego baroku – pochodził z niezamożnej szlacheckiej rodziny z okolic Pleszewa. Kształcił się w kaliskim kolegium jezuickim, gdzie podejmował prawdopodobnie pierwsze próby pisarskie. Brał udział w bitwie pod Chocimiem w 1621 roku, zapewne też w wojnie moskiewskiej. Posłował do Turcji wraz z Krzysztofem Zbaraskim, następnie osiadł w Polsce, i parał się służbą na dworach Wiśniowieckich na Podolu, Leszczyńskich i Sieniutów, występując w roli zarządcy lub sekretarza. Zmarł w Zalesiu Wielkim, jego ciało spoczęło w kościele bernardyńskim w Kobylinie.
Twardowski – katolik był związany z środowiskiem autorów skupionych wokół dworu Leszczyńskich i drukarni Vettera. Badacze upatrują decyzji powierzania druku swych niektórych dzieł protestanckiemu typografowi w chęci uniknięcia cenzury katolickiej. Wydał w Lesznie – oprócz Władysława IV... – również inne poematy o tematyce historycznej i panegirycznej: Pałac Leszczyński (1643, 1645), Książę Wiśniowiecki Janusz (1646), Pobudka wychodzącemu wojsku pod Ołykę (1649) oraz część drugą Wojny domowej (między 1651–1655) pt. Wojna kozacka późniejsza.
Dzieło zakupiono dzięki finansowemu wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.
Szukaj nas:
0 Responses